Mieszając, gotując, pisząc, słuchając – słowa zakończone na -ąc to imiesłowy przysłówkowe współczesne. Bardzo często spotykamy się ze stosowaniem tych form zarówno w tekstach, jak i języku mówionym, przy czym w wielu przypadkach są one użyte błędnie.
Spójrzmy na zdania poniżej:
1. *Przygotowując śniadanie, przyszedł mi do głowy pomysł na wpis.
2. *Przygotowując śniadanie, poszłam obudzić dzieci.
3. Przygotowując śniadanie, obmyślałam przykłady użycia imiesłowów.
Te trzy wypowiedzenia mają wspólną cechę: równoważnik zdania utworzony przez imiesłów współczesny (przygotowując śniadanie), ale różnią się tym, że dwa pierwsze są niepoprawne – każde z innego powodu.
Podmiotem w zdaniu nr 1 jest „pomysł”. Mógł on przyjść do głowy, natomiast na pewno pomysł nie przygotowywał śniadania. Tutaj został naruszony pierwszy z warunków poprawnego użycia imiesłowu przysłówkowego współczesnego:
Podmiot, czyli wykonawca czynności, musi być taki sam w obu zdaniach składowych.
Wypowiedzenie należy zmienić:
Gdy przygotowywałam śniadanie, przyszedł mi do głowy pomysł na wpis.
~~~
Inny przykład z naruszonym warunkiem zgodności wykonawcy:
*Kupując rośliny przed sezonem, szkółki oferują większe rabaty.
Podmiotem są szkółki, które oferują rabaty, ale nie kupują roślin – wykonawcą tej czynności jest (niewymieniony tutaj) klient.
Możemy tę wypowiedź poprawić tak:
Szkółki oferują większe rabaty tym klientom, którzy kupują rośliny przed sezonem.
~~~~~~~~~~~
Jaki błąd popełniono w zdaniu nr 2? Przypomnijmy je:
*Przygotowując śniadanie, poszłam obudzić dzieci.
Orzeczeniem, a więc określeniem czynności, jest „poszłam”. A czy można iść i jednocześnie – na przykład – mieszać kaszkę na kuchence?
Zapamiętajmy drugi warunek poprawnego użycia imiesłowu:
Czynności wyrażone orzeczeniem i imiesłowem przysłówkowym współczesnym muszą być wykonywane w tym samym czasie i powinny trwać mniej więcej tyle samo.
Możemy to zdanie zmienić na:
Przerwałam przygotowywanie śniadania i poszłam obudzić dzieci.
~~~
A tu inny przykład, w którym dokładnie jest widoczna nierównoczesność czynności:
*Premier pojechał do Brukseli, przed wyjazdem obiecując nam dobre wiadomości w sprawie unijnych funduszy.
Uwaga: nie wystarczy w zdaniu użyć słowa „jednocześnie”, aby można było uznać, że czynności są wykonywane w tym samym czasie:
*Unikalna konstrukcja biustonosza wspiera małe piersi, jednocześnie minimalizując duże piersi.
~~~~~~~~~~~
Przejdźmy teraz do analizy zdania nr 3.
Przygotowując śniadanie, obmyślałam przykłady użycia imiesłowów.
Mamy tu zgodność podmiotu domyślnego wykonawcy (ja) oraz ten sam czas1 wykonywania czynności, czyli zostały zachowane oba warunki poprawnego użycia imiesłowu.
~~~~~~~~~~~
Skoro już tyle wspominamy o śniadaniu, to na koniec jeszcze jedno zdanie, które – mam nadzieję – ułatwi zapamiętanie drugiego warunku:
Wsypując kaszkę manną do garnka z gorącym mlekiem, intensywnie mieszaj mleko z kaszką.
Jeśli kiedyś gotowaliście kaszkę, to wiecie, jak ważne jest równoczesne wsypywanie i mieszanie, aby nie powstały nieapetyczne grudki2.
Gdy zamierzacie użyć imiesłowu przysłówkowego współczesnego, przypomnijcie sobie o mieszaniu kaszki i zastanówcie się, czy obie czynności Waszego zdania na pewno są wykonywane przez tę samą osobę i w tym samym czasie.
A jeśli nadal macie kłopot z poprawnym używaniem imiesłowów w Waszym tekście, skontaktujcie się z redaktorem lub korektorem 🙂
~~~~~~
- Nie wiem, czy też tak macie, ale mnie najlepiej się myśli o ważnych sprawach podczas rutynowych zajęć 🙂
- W Poznaniu mówi się na nie „klubry”, ale o gwarze poznańskiej napiszę innym razem.
